بازخوانی پائولو فريره

پائولو فریره با این که یکی از مطرح‌ترین چهره‌های روان‌شناسی و تعلیم و تربیت است ، اما تقریباً در ایران ناشناخته است و یا دست‌کم بخش کمی از اندیشه‌های او به جامعه‌ی آموزشی ایران معرفی شده است. یکی از دلایل ناشناخته بودن اندیشه‌های فریره کمبود منابع به زبان فارسی است. از سوی دیگر به دلیل تسلط فریره به فلسفه و سیاست، دیدگاه‌های او چنان آمیخته به روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، سیاست و حتی اقتصاد است که درک بسیاری از مفاهیم و اندیشه‌های او كار ساده اي نيست. بسیاری از اندیشه‌های او تحت تأثیر هگل، مارکوزه، فیلسوفان مکتب فرانکفورت و حتی تحت تأثیر دیدگاه‌های ارنست چه گوارا است.

سخت بودن زبان، بیان و اندیشه‌های فریره موجب شده است فقط بخشی از اندیشه‌های او در جامعه‌ی ما مطرح شود. به طور خاص جامعه‌ی آموزشی ایران، فریره را به عنوان یکی از متخصصان سواد‌آموزی می‌شناسند. در نگاه خوش‌بینانه‌تر او را به عنوان کسی معرفی می‌کنند که درباره‌ی تفکر انتقادی در تعلیم و تربیت حرف زده است. در حالی که تخصص فریره فراتر از این است. “سوادآموزی مبتنی بر زندگی مردم” یکی از کارهای اوست که از اندیشه‌ی عمیق فریره نسبت به انسان و آموزش او ریشه می‌گیرد. تفکر انتقادی هم یکی از ارکان اندیشه‌ی او برای دست‌یابی به “آموزش رها کننده”، است. فریره حوزه‌هایی را نسبت به انسان و آموزش باز می‌کند که تقریباً در نوع خود کم نظیر است. اندیشه‌هایی که جای شناخت و بررسی بیش‌تری دارد.

طبق معمول در دانشکده‌های روان‌شناسی و تعلیم و تربیت ايران تقريباً از دیدگاه‌های این انديشمند بزرگ خبری نیست. در دانشکده‌های روان‌شناسی و تعلیم و تربیت و یا حتی در دانشکده‌های تربیت معلم فرصت کمی برای شناخت و یا مطالعه‌‌ی دیدگاه‌های فریره وجود دارد. با این حال به نظر می‌رسد تعداد اندکی از دانشجویانِ کارشناسیِ ارشدِ رشته‌های علوم تربيتي پایان‌نامه‌های خود را درباره‌ی وی تنظیم کرده‌اند.