با من بخوان

با من بخوان – هما زندیه

مؤسسه پژوهشی تاريخ ادبيات کودکان

مؤسسه پژوهشی تاريخ ادبيات کودکان، نهادی غيردولتی وناسودبر است که در سال ۱۳۷۹ از سوی پژوهشگرانی که در حوزه ادبیات کودکان فعال بودند، پايه گذاشته شد و اکنون با 15 سال پیشینه فعالیت های گسترده، در سطح ملی و بین المللی به کار خود ادامه می دهد. دفتر اين مؤسسه در تهران است و شيوه همکاری با اين نهاد به دو شکل کار رسمی و داوطلبانه است .این مؤسسه هزينه‌های سازمانی خود را از راه کمک‌های مردمی و اجرای پروژه‌های فرهنگی و انتشاراتی به دست می آورد و چنانچه درآمدی داشته باشد، در راه گسترش اهداف خود هزينه می‌ کند

اهداف  موسسه بدین شرح است:

• زمینه سازی و گسترش پژوهش‌های تاريخی درباره فرهنگ و ادبيات کودکان ايران
• ترویج و گسترش مطالعات کودکی در سطح ملی
• گردآوری و نگهداری اسناد و اطلاعات باارزش تاريخی درباره زندگی فرهنگی کودکان ايران
• گردآوری کتاب و نشريه کودکان همه اقوام ايرانی از ابتدای ورود صنعت چاپ تا سال ۱۳۵۷
• تربيت پژوهشگران جوان
• گسترش کتابخانه تحقيقاتی تاريخ ادبيات کودکان ايران
• ايجاد پيوندهای فرهنگی بين جامعه ادبيات کودکان ايران با جامعه ادبيات کودکان در سطح جهان
• برپايی موزه ملی فرهنگ و تاريخ ادبيات کودکان ايران
• طراحی، اجرا و گسترش پروژه‌های انفورماتيکی در حوزه فرهنگ و ادبیات کودکان
• پشتیبانی و انتشار پژوهش های بنیادی و کاربردی در حوزه فرهنگی کودکان

موسسه، نخستین فعالیتی را که در دستور کار خود قرار داد پژوهش درباره تاریخ ادبیات کودکان ایران بود که در مجموعه ای ده جلدی به سرانجام رسیده و ۷ جلد آن نیز تاکنون منتشر شده است. سرانجام این کار گسترده ،سبب به وجود آمدن یک کتابخانه تحقیقاتی و راه اندازی درگاه اینترنتی ایرانک (ایران کودکی) شد. در ایرانک داده های هزاران رکورد کتابشناسی کتاب های کودکان و نوجوانان، صدها مقاله درباره کودکان و نوجوانان و اسناد و اقلام موزه ای برای موزه آینده فرهنگ کودکی موجود است.

این مؤسسه در زمینه ترویج کتابخوانی و آموزش خلاق برای کودکان طرح ها و پروژه هایی را در دست اجرا دارد: درگاه اینترنتی کتابک در زمینه ترویج کتابخوانی، برنامه با من بخوان در زمینه ترویج کتابخوانی با کودکان کار و محروم، برنامه و درگاه اینترنتی آموزک در زمینه آموزش خلاق، درگاه روتک به عنوان پایگاه فرهنگی و ارتباطی ادبیات کودکان، صندوق آموزش و توانمند سازی کودکان کار و محروم و درگاه اینترنتی کتاب هدهد برای فروش گزیده‌ترین کتاب‌های کودک و نوجوان.

1- با من بخوان چیست ؟

پیشینه: این نهاد پس از سال‌ها کار پژوهشی و انتشار مجموعه کتاب‌های تاریخ ادبیات کودکان، سایت کتابک را به عنوان پایگاه مجازی ترویج خواندن راه‌اندازی کرد تا به همه خانواده‌ها، مربیان و آموزگاران و کتابداران از راه دور و به رایگان خدمات دهد. این خدمات شامل بازتاب رویدادهای ترویج خواندن در سراسر جهان، ارایه صدها مقاله در حوزه ادبیات کودکان و ترویج کتابخوانی، آشناکردن مخاطبان با برنامه‌های موفق ترویج خواندن در سراسر جهان، معرفی کتاب‌های مناسب و چندین فعالیت دیگر است. کتابک امروزه یکی از پربیننده‌ترین سایت‌های از این دست در ایران است (ketabak.org)‌ .

موسسه برای کمک به کودکان کار و خیابان، صندوق آموزش و توانمندسازی کودکان کار و محروم را در سال ۱۳۸۵ بنیاد نهاد. این صندوق با کمک‌های مردمی اداره می‌شود. صندوق با اهدا کتاب‌های فارسی‌آموز ادبی و ریاضی‌آموز ادبی(مجموعه کتاب‌های آموزش خلاق)‌ به آموزش بهتر کودکان کار و خیابان رسانده است.  به سبب موفقیت این طرح و تاثیری که این گونه کتاب‌ها در آموزش و سامان‌یابی روحی کودکان داشته است، از مرداد 1390 بر آن شدکه موضوع ترویج کتابخوانی را قالب طرح “با من بخوان” گسترش دهد. موسسه امیدوار است اجرای این طرح به پرسش‌های اساسی افرادی که به دنبال یافتن راه‌های بهتر برای ترویج کتابخوانی درمیان کودکان خانواده‌های کم درآمدند، پاسخ گوید. این برنامه در شهر ها و مناطق مختلف و بیش از 1000 مهد کودک در این مناطق اجرا شده از جمله جنوب خراسان، در روستاهای پیرامون بیرجند و مناطق خوسف ، درمیان ، نهبندان ، در حاشیه شهر یزد و …

.برنامه اهداف چشم انداز و راهبرد

با من بخوان” برنامه‌ای برای ترویج کتاب‌خوانی با کودکان خانواده‌های کم‌درآمد، کودکان محروم و کودکان در بحران است. این برنامه بر پایه رساندن کتاب‌های مناسب و با کیفیت به دست این گروه از کودکان و نوجوانان است که در وضعیت معمول زندگی به کتاب‌های با کیفیت دسترسی ندارند یا این که در وضعیت‌های ویژه مانند رخدادهای فاجعه بار طبیعی و اجتماعی نیاز به کتاب‌درمانی و دسترسی به کتاب‌های مناسب دارند. گزینش آگاهانه کتاب های مناسب و با کیفیت ، طبقه بندی سنی و موضوعی و رساندن بسته های کتاب به خانواده ها و آموزشگاه ها مشخصه مهم این برنامه و نخستین گام اساسی آن است. در گام دوم سهیم شدن کتاب با کودکان ونوجوانان با روش بلند خوانی است که با ‌گفت و گو و انجام فعالیت‌های هنری در پیوند با کتاب همراه می شود. هدف از سهیم شدن کتاب‌ها با کودکان و نوجوانان، بهره‌مندی از لذت و شوق خواندن و برانگیختن انگیزش‌های زیبایی‌شناختی در آن‌هاست. گام سوم این برنامه، آموزش مربیان، آموزگاران و علاقمندان است تا با گذراندن کارگاه‌های آموزشی کار آزموده شوند. مستند کردن تجربه ها و ارزیابی پیوسته طرح از جنبه کمی و کیفی ، گام مهم دیگر این برنامه است.

برنامه با من بخوان در پی دستیابی به جامعه‌ای است که در آن فرهنگ و هنر برترین ارزش‌ها شمرده می‌شوند. از این رو این برنامه می‌خواهد گامی باشد در کنار گام های دیگر تا با کتابخوانی و اندیشه‌ورزی،‌ جامعه‌ای خلاق و شکوفا، سازنده و آفرینشگر و به دور از خشونت ساخته شود. جامعه‌ای که کودکان و نوجوانان، ارزش‌های انسانی و اخلاقی را را از راه دانش اندوزی و فرهنگ و ادب بیاموزند و در وجود خود بارور و شکوفا کنند.

چشم انداز روشن برنامه با من بخوان ترویج خواندن در لایه‌ها و قشرهای گوناگون اجتماعی با هدف ایجاد عادت به کتابخوانی است برای دگرگون ساختن ذهن کودکان و نوجوانان از ذهن نابارور به ذهن بارور، از ذهن خسته به ذهن پویا، از ذهن بی پرسش به ذهن پرسشگر تا از این راه کودکان و نوجوانان بیاموزند که جامعه‌ای پویا و خلاق را همگان و در مشارکت با هم می‌سازند.

محور های اصلی برنامه با من بخوان

1. کاربرد بلندخوانی به عنوان یکی از موثرترین راه‌های ترویج خواندن
2. همراه کردن فعالیت‌های خلاق ادبی و هنری با کتابخوانی برای تاثیر عمیق‌تر کتاب
3. ترویج مهارت‌ها و ارزش‌های زندگی از راه کتاب‌خوانی
4. راه‌اندازی کتابخانه‌های کوچک محلی، روستایی و آموزشگاهی با کتاب‌های با کیفیت
5. برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای مربیان، آموزگاران و علاقمندان در زمینه دانش پایه ادبیات کودکان و مهارت‌های بلندخوانی و‌فعالیت‌های هنری
6. تهیه گزارش‌‌های مستند از فعالیت‌ها و نشست‌های کتاب‌خوانی و ارزیابی پیوسته طرح

مراحل اجرای طرح

• نشست توجیهی با مدیران و مسئولین مراکز
• برگزاری کارگاه‌های آموزشی دو روزه برای آموزش و آشنایی مربیان(هر سه ماه یکبار)
• تهیه و ارسال کیسه های کتاب با لوگوی ” با من بخوان” ، برای گروه‌های سنی : پیش دبستان ، دبستان و راهنمایی، همراه با دستنامه های ویژه مربیان و آموزگاران (هر سه ماه یک بار)
• گرد آوری گزارش‌های کتابخوانی، همراه با عکس ها و فیلم‌های آماده شده و دفتر مشاهدات در پایان هر سه ماه
• پیگیری و نظارت حضوری برای بررسی پیشرفت طرح

نظارت و گزارش نویسی

مراکزی که در طرح شرکت می کنند متعهد خواهند شد که از برنامه های کتابخوانی گزارش مستند همراه با عکس تهیه کنندو بازخورد کودکان را در قالب پرسشنامه و دفتر مشاهدات بازتاب دهند.

بر پایه شاخص های تعیین شده، گزارش ها بررسی و چگونگی پیشرفت طرح ارزیابی می شود. کارشناسان طرح در طول پیشرفت طرح پاسخگوی پرسش های مربیان و آموزگاران خواهند بود، دشواری ها را از سر راه برمی دارند و خطاها را تصحیح کند

ارزیابی / شاخص های ارزیابی

چکونگی پیشرفت طرح بر اساس اطلاعات و آمار دریافت شده از مراکزارزیابی می شود . این ارزیابی بر اساس شاخص های کمی و کیفی انجام خواهد شد:

شاخص های کمی

تعداد کودکانی که در نشست‌ها شرکت می‌کنند

تعداد کتاب و یا کیسه های کتاب که توزیع شده است

تعداد کتاب‌هایی که کودکان پس از نشست‌ها به امانت به خانه می‌برند

تعداد مربیانی که در طرح آموزش دیده اند

تعداد مربیانی که تا به آخر طرح به کار خود ادامه داده اند

شاخص های کیفی

چه تغییرات کیفی با اجرای طرح بوجود آمده است:

رشد زبانی : افزایش شمار واژگان / ادای بهتر آواها /ادای بهتر واژه ها / بیان بهتر مقصود خود / مشارکت بیشتر در گفت و گو / بیان دوباره داستان

رشد شناختی : آشنایی با ساختار داستان و توالی رخداد‌ها/ درک مطلب / روان خوانی / شناخت زبان تصویر و توجه به جزییات آن

این طرح تا امروز در چه استان هایی عملیاتی شده است ؟ این برنامه اکنون در جنوب خراسان در مهد کودک ها و پیش دبستانی های شماری از روستاهای دو منطقه نهبندان و قائن ، در آذربایجان ، در شماری از مهد روستاهای هریس ، در حاشیه شهر یزد در منطقه ای محروم به نام حسن آباد مشیر ، در سه منطقه یزدآباد ، ارزنان و حصه در حاشیه شهر اصفهان ، در بم در دو مرکز شبانه روزی ، در چهار مرکز کودکان کار و خیابان تهران در محمود آباد ، خاوران ، مولوی و شوش ، برای کودکان مرکز زنان سرپرست خانوارآوای ماندگار درمولوی، شیرخوارگاه آمنه در تهران، بیمارستان محک ، مرکز کودکان بی سرپرست در شهریار کرج با پشتیبانی افراد نیکوکار با موفقیت و استقبال گروه های هدف در حال اجراست.

این طرح در شیرخوارگاه آمنه نیز اجرا شده است بدین صورت که پس از بازدید کودکان شیرخوارگاه آمنه از نمایشگاه موزه کودکی موسسه که به مدت شش ماه در باغ موزه نگارستان بر پا بود ، کارشناسان ما متوجه مشکلات این کودکان از جنبه گفتاری و شنیداری شدند. چاره تنها در آموزش این کودکان از راه کتابخوانی و فعالیت های در پیوند با آن ، دیده شد.  که باید مهارت های گفتاری و شنیداری آن ها از راه کتاب های ویژه ای همچون آوا ورزی والفباورزی در کنار دیگر کتاب های ویژه این گروه سنی تقویت می شد. باید مهارت های ریز حرکتی آن ها رشد می یافت . نیاز های این کودکان بسیار گسترده است و خوشبختانه کارشناسان بردبار ما به موفقیت های خوبی در این زمینه دست یافته اند.

آیا این طرح به اهداف از پیش تعیین شده خود رسیده است ؟

خوشبختانه به سبب آموزش پیوسته مربیان ، ارزیابی های گسترده این طرح نشان از موفقیت های چشمگیر آن دارد. سایت خوانک وابسته به موسسه با انتشار گزارش های دقیق از این این طرح در مناطق گوناگون به خوبی نشان می دهد که چگونه و تا چه میزان این طرح با هدف های از قبل تعیین شده خود رسیده است.

همکاران با من بخوان

زهره قایینی _نهضت قریشی‌نژاد ­_مریم اخگری _مهری سرلک صفایی _سپیده آرمین _شبنم عیوضی فاطمه سیف اشرفی_افسانه اشرفی، زینب آقایی، سارا یوسف‌پور، سهیلا فلاح‌_پورمونا جمشیدی ایرجی_مهتاب مقدم،خانم دباغ،

تجربه های بین المللی همانند با پروژه با من بخوان

خواندن شادی بخش است! دی 27, 1393

“بانکودل لیبرو” سازمانی غیر دولتی است که در سال ۱۹۸۸ با اجرای پروژه “خواندن شادی بخش است”، ‌جایزه ی آساهی را از آن خود کرد.این سازمان در سال ۱۹۶۰ در زمینه ی ترویج خواندن و کتاب های کودکان در ونزويلا فعالیت می کند. “بانکودل لیبرو” سازمانی حرفه ای و دارای تجربه های گوناگونی در گستره ی ترویج خواندن و کتاب است واز این راه مشارکت موثری در نو کردن شیوه های آموزشی در ونزوئلا داشته است. این سازمان در طول سال های گذشته به شبکه هایی از کتابخانه های آموزشگاهی و عمومی خدمات داده است. این خدمات شامل برنامه های آموزشی برای آموزگاران و کتابداران و تدوین برنامه ای برای انتخاب کتاب برای کودکان بوده است. همچنین با تشکیل “مرکز اسناد” به عنوان هسته ی مرکزی سازمان خود، یک شبکه ی بین المللی از مراکز اسناد تخصصی ادبیات کودکان به وجود آورده است که بسیاری ازآن ها،شاخه های ملی IBBY در امریکای لاتین هستند.

وب سایت: www.bancodellibro.org.veبرگردان: افسانه اشرفی

با من بخوان در فرانسه دی 22, 1393

طرح “با من بخوان” که جایزه آساهی ۱۹۹۷ را از آن خود کرده است از سوی “انجمن حمایت از کودکان و نوجوانان” (ADNSEA) انجام شده است. این انجمن متعهد شد که در مناطق شمالی فرانسه خواندن را گسترش دهد. در این مناطق به سبب نرخ بالای بیکاری، ترک تحصیل و جمعیت بالای مهاجرین، نابرابرهای اجتماعی به شکلی گسترده وجود دارد. مدیریت پروژه” با من بخوان” با ژولیت کامینی بوده و هدف این برنامه گسترش خواندن از ماه های نخستین خردسالی در مناطق محروم اجتماعی و فرهنگی بوده است. این پروژه بر روی آموزش به مربیان مهدهای کودک، مراکز بهداشتی، خانه های امن، بیمارستان ها و آموزشگاه ها متمرکز بوده است. این آموزش از راه بلندخوانی داستان از روی کتاب ها و پدید آوردن فضایی فرهنگی که کودکان و بزرگسالان بتوانند باهم واژگان و تصویرها را کشف کنند و لذت ببرند، انجام شده است.

وب سایت: Lis avec moi!